Hedwig, jij werkt als inkoop-adviseur voor de gemeente Roosendaal. Is dat specifiek gericht op infra projecten of algemeen voor bouwprojecten?

Het fysieke domein, met name projecten op het gebied van Grond-, -Weg en Waterbouw en groen

Jij kwam bij mij in beeld via Remco de Jong, die als inkoper bij de Provincie Noord-Brabant ook deel uitmaakt van het team van INDUSA. Ik begreep dat hij met jou had meegedacht over het duurzaam aanbesteden van het raamcontract. Wat was voor jou de aanleiding om te zoeken naar advies?

De aanleiding was de aanbesteding asfalt onderhoud. Asfalt onderhoud wordt in Roosendaal altijd in de vorm van raamcontracten in de markt gezet. Het lopende contract liep af en een nieuwe aanbesteding moest worden voorbereid. Op het gebied van wegverhardingen en materieel zijn veel duurzame ontwikkelingen.  De eerste ervaring met het toepassen van MKI als gunningscriterium hadden we inmiddels opgedaan binnen een reconstructieproject. Met ons projectteam waren we aan het stoeien met het meenemen van duurzaamheid in een meerjarige opdracht. Je wil een ontwikkeling zien richting 2030 en gebruik maken van expertise en mogelijkheden van de markt. Welke aanpassingen moeten we daarvoor doen ik ons bestek en hoe gaan we beoordelen?

Op het Pianoo congres van vorig jaar heb ik een sessie bijgewoond van de Buyergroup duurzame wegverhardingen.

Na de sessie van Pianoo heb ik contact gelegd met Lisan van Loon en, zij gaf aan te willen meedenken voor ondersteuning bij onze aanbesteding. Zij heeft me in vervolgens in contact gebracht met Remco. Via de buyergroup kwam ik dus uit bij Remco.

Je wilde de tender duurzaam uitzetten, maar dat bleek niet zo eenvoudig. Waar liep je tegenaan?

In eerste instantie dachten we met name aan de mengsels, toepassing van duurzamere asfaltmengsels. Toen kreeg ik contact met Remco en hij suggereerde ook te kijken naar zero-emissie bouwmaterieel. Hij heeft me daarvan allerlei voorbeelden doorgestuurd.

Zodoende hebben we 'schoner materieel’ uiteindelijk als tweede criterium toegevoegd voor duurzaamheid. Niet als eisen vastgelegd. Toen kwam bij ons de vraag op: moet je er dan niet juist een langere contractperiode tegenover zetten? Dus langer dan die 4 jaar? Welke contractperiode is passend als je de markt wil bewegen om te investeren in duurzamer materieel? En, hoe gaan we gunnen op de inzet van duurzaam materieel? De markt moet de kans krijgen om tijdens het contract schoner te gaan werken. Dus het moest een ingroeimodel worden. Ook voor de uit te vragen mengsels moet het mogelijk zijn om gebruik te kunnen maken van nóg duurzamere mengsels tijdens de contractperiode.

Om nog verder te verkennen hebben we ook kennis opgehaald uit de markt. Het bleek dat de markt er echt wel mee bezig was en zelfs verder was dan wij dachten! Juist op het gebied van schoner materieel.

Wat houdt die marktconsultatie in?

Die heb ik aangekondigd via TenderNed. Het was een schriftelijke consultatie. Aanbesteding, uitvraagpunten, kansen die de markt ziet. Daar hebben we veel reacties op gekregen en onze conclusies uit getrokken. Dat document hebben we ook nu weer beschikbaar gesteld, zodat iedereen kan inzien wat onze uitgangspunten voor de aanbesteding zijn.

Waar vond je hulp/ advies, heb je een bepaald netwerk daarvoor? Kende je INDUSA?

Pianoo was bekend, de buyergroup. Via Remco en Lisan ben ik ook weer in contact gekomen met Martijn Weening van de Provincie Noord-Holland die voor onze organisatie een beginnerscursus MKI heeft gegeven.

En ik heb in november 2022 die duurzame infra dag meegemaakt op het Provinciehuis, georganiseerd door het Ministerie in samenwerking met INDUSA. Super interessant en vooral ook voor het netwerken. Remco de Jong brengt ook partijen samen. Hij denkt gewoon mee, heeft praktische tips en linkte me aan relaties die me verder brachten.

Een perfecte aanbesteding bestaat niet. Je moet gewoon durven doen. Na deze aanbesteding gaan we evalueren. Hiervoor gebruik ik het formulier van ‘Beter Aanbesteden’. De opgehaalde leerpunten kunnen we dan weer gebruiken voor onze volgende aanbestedingen.

Meer kan ik er nu niet over zeggen want deze aanbesteding loopt nog.

Ik kende INDUSA voorheen eigenlijk alleen van naam. Nu volg ik INDUSA ook op Linked In. Zo lees ik regelmatig interessante bijdragen. Aanrader.

Wat heb je geleerd en wat neem je mee in het uitzetten van volgende tenders?

Voor onze eerste aanbesteding waarbij we MKI als subgunningscriterium hadden toegepast, hadden we BLVC plannen als tweede subgunningscriterium toegepast. Ook al was dat een niet-openbare aanbesteding, we hadden het voor onszelf en de markt simpeler (en minder kostbaar) kunnen houden. Juist door het toepassen van selectiecriteria krijg je al marktpartijen die prima in staat zijn om BLVC plannen te maken. Het onderscheidend vermogen op BLVC is dan beperkt en dat is zonde. We hadden dus beter alleen MKI kunnen toepassen.

Het toepassen van de herzieningsclausule om duurzamere toepassingen binnen een bestaande opdracht mogelijk te maken.

Welke tips kun je andere inkoopadviseurs van andere gemeenten geven als zij ook duurzaam willen aanbesteden?

MKI is al erg gangbaar in de markt, dat hoeft zeker geen showstopper te zijn. En: Gewoon maar doen. Liever een fout maken omdat je meer duurzaamheid wilt bereiken dan dat je voor veilig kiest. De markt kan het en wil het ook, de kennis en techniek ontwikkelt heel erg snel, maak er gebruik van en creëer er ruimte voor in je aanbesteding.

Wat is jouw drijfveer, waarom ben je zo gedreven om op zoek te gaan naar manieren om deze opdracht duurzaam uit te zetten?

2030 komt eraan. Maar persoonlijk heb ik al een hele tijd geleden een scriptie geschreven over duurzaam inkopen, in 2009, toen werkte ik nog als inkoopadviseur voor Inkoopbureau West-Brabant voor diverse gemeenten. Gemeenten hadden toen al als doel ‘100% duurzaam inkopen’ en toen was al de vraag: hoe moeten we het gaan doen en hoe gaan we het meten/ monitoren?

Je blijft soms zo hangen in het hoe, en moet je het gewoon maar gaan doen. Per project kijken: wat kunnen we doen, wat is haalbaar, ook voor de markt, hou het praktisch.

Dit laatste doe ik natuurlijk niet alleen maar samen met mijn collega’s van Beheer en Ingenieursbureau die betrokken zijn bij de aanbesteding.

Ik begreep dat je graag ook kleinere aannemers in je regio meer zou willen betrekken, omdat die soms achterblijven. Hoe zou dit volgens jou anders kunnen?

Ja, ik spreek regelmatig kleinere aannemers die op onze groslijst staan. Ik bel dan even of ze bellen mij. Wat speelt er, wat zijn de ontwikkelingen? Dan vraag ik ook wel naar hun ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid. Dan merk ik terughoudendheid, ze lijken wat bang dat de elektrificatie bijvoorbeeld wordt overgeslagen en dat er op waterstof ingezet gaat worden. Ze houden ontwikkelingen in de gaten, maar overstap op schoon materieel is nu nog te duur en ze vrezen om grote investeringen te doen.

Misschien kan Bouwend Nederland hier iets in betekenen? Gezamenlijk inkopen door aannemers in de regio ofzo? Samen gaan voor beperktere bewegingen. Kleinere aannemers moeten misschien ook meer durven ergens voor te kiezen.

Nog iets dat je wilt meegeven?

Weet elkaar te vinden. Je hoeft het niet altijd zelf te bedenken. Mijn ervaring is dat mensen graag bereid zijn om kennis te delen. INDUSA, ga zo door met het organiseren van bijeenkomsten, die zijn heel belangrijk voor het leggen van contacten en ontsluiten van kennis. Die tafels bij de Infra Roadshow op 21 november waren heel goed.

Interview door Minka Zeilstra

Op de foto Hedwig in het onlangs gerenoveerde gemeentekantoor HUIS van Roosendaal.